‘Door modules van bestaande opleidingen te combineren konden we al van start met een minimaal aantal studenten.’

Dit studiejaar zijn de eerste deelnemers aan Hogeschool Windesheim gestart met hun mkb-route in het hbo. Een belangrijke mijlpaal voor Gerwin Peppelman van Opleidingsbedrijf Metaal Oost die de afgelopen jaar de trekker was van de pilot HBO Doorstroomtraject Metaal. In samenwerking met Hogeschool Windesheim heeft dit geresulteerd in een nieuwe Ad-opleiding Technische Bedrijfskunde met het profiel industriële automatisering.

Zo’n twintig procent van het bruto nationaal product komt landelijk gezien voor rekening van de maakindustrie en in de regio Oost ligt dit percentage zelfs wat hoger. De metaalsector neemt daarvan een heel groot deel voor rekening. Maar al jaren heeft de sector behoefte aan meer instroom van nieuwe werknemers. De gemiddelde leeftijd in de sector is bovendien hoog, vertelt Gerwin. “In het mkb metaal is dat 42 jaar en in de industrie zelfs 45.”

Zonder voldoende instroom loopt de effectiviteit in de sector een risico en komt de continuïteit onder druk te liggen. Outsourcen is ook geen optie want binnen het mkb metaal is men erop gericht dat veel metaalwerkzaamheden in Nederland gedaan moet worden. Dat is beroepstrots. En ze hebben ook wel een punt: Nederland is er echt goed in.

Acht uur naar school

Studenten gaan die de nieuwe Ad-opleiding volgen gaan acht uur per week naar school, om precies te zijn een middag en een avond. Ze volgen dan verschillende modules van bestaande studies. De rest van de week zijn ze bij een mkb-metaalbedrijf aan het werk. Gerwin: “De leeruitkomsten zijn puur gericht op wat je op de werkvloer toepast. Hoe optimaliseer je de werkprocessen. Dat soort trajecten worden per casus in de opleiding uitgewerkt.”

De theoretische kennislessen van de tweejarige studie volgen de studenten klassikaal. Lessen, praktijktrainingen en coaching worden uitgevoerd in het T-gebouw van Windesheim in Zwolle en bij Perron 038 bij station Zwolle.

Tussenoplossing voor uitvallers

De directe aanleiding voor deze opleiding vormde een gesprek dat Gerwin had, samen met de scholingspartner, Deltion College. Binnen het onderwijs waren signalen dat een groot deel van de havisten uitviel in het hbo. Navraag bij Hogeschool Windesheim leverde op dat het niet alleen havisten waren die uitvielen, maar ook vwo’ers. Van de 435 nieuwe techniekstudenten vielen er 155 af in het eerste jaar, zo’n 36 procent. Gerwin: “Hbo-instellingen switchen deze studenten naar andere studies. De weg naar het mbo vinden studenten en instellingen geen optie. Dat is afstromen, en studenten vinden het vaak ook fijn om in hun sociale kring op het hbo te blijven. Maar het zijn dus allemaal studenten die in potentie de techniek in willen en daar uiteindelijk niet terechtkomen.”

Een tussenoplossing kon uitkomst bieden. Windesheim zag wel iets in een AD-opleiding, voor de afvallers in het reguliere hbo en voor de mbo-4 mensen. En dat was de opening die OBM-Oost nodig had. Gerwin: “Dat Windesheim aan boord kwam, was echt fijn. Dat we met de opleiding als pilot konden meedraaien in het programma ‘Mkb-route in het hbo’ heeft daar zeker ook toe bijgedragen. Dat netwerk is sterk en groot en zet zich formeel en informeel in om die mkb-route in het hbo voor elkaar te krijgen.” Ook de bijeenkomsten met vertegenwoordigers van andere pilots in het land waren leerzaam. Gerwin vindt het interessant om te horen hoe anderen het aanpakken. “Daar steek je altijd weer wat van op.”

“Metaalbedrijven willen graag dat machines een deel van het werk overnemen. Maar wil je dat goed doen, dan moet je dat op een ander abstractieniveau oppakken. Hiervoor hebben de bedrijven mensen nodig die graag met hun handen willen werken maar die ook heel goed na kunnen denken. Wij zien daarom goede kansen in deze opleiding op niveau 5.”, aldus Auke Sjoerd Tolsma, directeur Polder Staalproducties en voorzitter districtsbestuur regio Oost van de Koninklijke MetaalUnie.

Combinatie van twee studies

OBM-Oost heeft de mkb-ondernemers via een enquête vooraf gevraagd waar zij behoefte aan hadden. Zo ontdekten ze dat door technische bedrijfskunde en robotica te combineren precies de opleiding ontstond die nodig is voor het mkb. “Dat was een groot voordeel. Als er behoefte was geweest aan een compleet nieuwe opleiding dan waren de ontwikkelkosten een stuk hoger en hadden we minimaal vijftien studenten nodig gehad voordat we konden starten. Door modules van bestaande opleidingen te combineren konden we al van start met een minimaal aantal studenten.”